Slav Mitolojisi

Slav mitolojisi, Slavların Hristiyanlığı kabul etmelerinden önce inandıkları çok tanrılı dinin mitolojisidir. Din, Ön Hint-Avrupa dinleriyle bağlantısı olan pek çok dinle ortak özelliklere sahiptir.

Yunan ya da Mısır mitolojisinin aksine, Slav mitolojisi çalışmaları için ilk elden bulunabilecek kaynak azdır. Bazı çelişkili teorilere rağmen (örneğin Veles Kitabı) Slavlar'ın Kiril ve Metodius'un 862'te Slav topraklarına gelişlerinden önce herhangi bir alfabeye sahip oldukları kanıtlanamamıştır. Bu, bütün orijinal dini inanışların ve geleneklerin nesilden nesile sözlü kültür aracılığıyla geçmesine neden olmuştur. Fakat Hristiyanlığın hızlı bir şekilde yayılmasıyla (Bulgaristan'ın 864'te din değiştirmesiyle başlayan süreç 11. yüzyılın sonlarına doğru büyük ölçüde tamamlanmıştır) bu inanışlar yüzyıllar geçtikçe unutulmuştur. Slav diniyle ilgili nadir bulunan kaynaklar ise Pagan inanışlarını çarpıtarak tasvir etmekten çekinmeyen farklı uluslara mensup misyonerler tarafından yazılmıştır. Çoğu zaten var olan bilgiyi doğrulayan ögelerden başka bir şey içermeyen kültler (bir çeşit put) ve tapınak kalıntıları bulunmuştur. Eski mitolojik inanışların ve pagan festivallerinin izleri bugüne kadar halk kıyafetlerinde, şarkılarında ve tüm Slav halklarının masallarında görülebilmektedir.

 Slav Mitolojisi, Slav toplulukları Hristiyan olmadan önce yaygındı. Öte yandan Slavlar Keltler gibi olsun İskandinavlar gibi olsun söze yazıdan fazla güvenmişlerdi. Gerçi bahsi geçen dönemlerde yazı yazmayı bilip bilmedikleri hakkında pek fikrim yok, zira Kiril ve Metodius’un geliştirdikleri veya icat ettikleri alfabe aşağı yukarı IX.yy ortalarına tekabül ediyor. Kaldı ki Slav Mitolojisi’ne dair yazılı kaynaklar pek çok diğer mitoloji gibi Hristiyan rahipler tarafından yazılmış olup günümüze ulaşmıştır. Öte yandan Arthurian öyküleri ve Kelt Mitolojisi’ne dair söylenceleri aktaran rahiplerin aksine Slav Mitolojisi, Baltık Mitolojisi ya da Nordik Mitoloji de dönemin rahipleri tarafından yasaklanmış ve dolayısıyla bu mitolojilere dair örnekler günümüze pek ulaşamamıştır. Yabancıların tabiri ile söyleyecek olursak “Hijacked by Jesus” diyebiliriz, yani Hristiyan olmayan ögeler Hristiyan olan ögeler ile değiştirilmekte olup motifler analojik olarak Hristiyanlığa benzetilmektedir. Yine de belirtmekte fayda vardır ki Slav Mitolojisi, Baltık Mitolojisi’ne ve Nordik Mitoloji’ye benzemekte olsa da içerisinde gerek Türk olsun, gerek İran olsun çeşitli mitolojilerden de motifler yer almaktadır. Bu durumu Theodor Benfey “Dünya masalları arasındaki benzerliğin nedeni aynı atadan gelmek değil; tam aksine milletlerin birbirlerini etkilemesidir.” şeklinde açıklamıştır

 Slav Mitolojisi’nde Yaratılış Miti:

 Slav Mitolojisi’nde Tanrılar:

Yaratılış:

• Rod: Gökyüzü, yeraltı ve yeryüzünün yaratıcısı. Altın yumurtadan çıkan Tanrı.
• Lada: Tüm tanrıların annesi.
• Svarog: Gökyüzündeki tanrıların lideri.

Gökyüzü:

• Svarogoviç: Ateş ve demircilik tanrısı.
• Perun: Fırtınaların, şimşeklerin ve savaşçıların tanrısı.
• Dazhbog: Güneşin tanrısıdır. Beyaz tanrı anlamına gelen Belobog olarak da adı geçmektedir.

Yeryüzü:

•  Zemlya: Toprak Ana. Başlangıçta okyanusun derinliklerinde kaldığı için Mat Syra Zemlya yani Nemli Toprak Ana olarak da anılır.
• Kupala: Su Tanrıçası, bütün su kaynakları onun emrindedir.
• Veles/Volos: Tarım ve hayvan evcilleştirme tanrısı.

Yeraltı:

• Chërt: Yeraltı tanrısı ya da yeraltı tanrılarının lideri. Kara Tanrı anlamına gelen Chërnebog adıyla da anılmaktadır.

Diğer Tanrılar:

• Yaro/Yarilo: Bereket ve baharın tanrısıdır.
• Zorya: Sabah, akşam ve gece olmak üzere üç tanelerdir. Küçük Ayı Takımyıldızı’nda esir tutulan Vahşi Köpek’in ya da Simurg’un dünyayı yemesini engellerler.
• Stribog: Rüzgar tanrısı.
• Dogoda: Batı rüzgarı.
• Mokosh: Bereket tanrıçası.

Sihirli Varlıklar:

• Baba Yaga: Genellikle insan yiyen ve son derece güçlü olan bir cadıdır.
• Bogatyri: Yuvarlak Masa ve Şövalyeleri’nin Rus varyasyonunda geçerler. Üç kişidirler.
• Rorag: Anka benzeri bir kuş, kıpkırmızı tüyleri vardır. Rod’un içinden çıktığı yumurta ile ilişkilendirilir.
• Seryi Volk: Şekil değiştirebilen ve büyük bir bilgeliğe sahip olan kurttur.
• Simargl: Bildiğimiz simurg olduğu kadar ejderhaya da tekabül ettiği oluyor köpek başlı uçabilen bir cins kuşa da.

Referanslar: