Mitoloji Kervanı: Aborjinler, Avustralya Mitolojisi

Aborjinler, Avustralya Mitolojisi

0 Comments

Avustralya Yerlileri pek çok klan ve dil grubuna ayrıldıklarından bir bütün olarak Aborjin mitolojisinden söz etmek imkânsızdır. Buna rağmen genel olarak bu mitolojiler arasında benzerlikler bulmak mümkündür.

Avustralya Aborjin kültürü pek çok bakımdan doğaya dayalıdır. Mitolojik kahramanların çoğu hayvanlardır.
Ortak mitolojik temalardan biri Düşzamanıdır (Dreamtime)

Alchera (mit)
Alcheringa - Aborjinlerin Düşzamanı için kullandıkları terim
Altjira - Aranda kabilesi Gök tanrısı.
Anjea - Bolluk tanrıçası
Bagadjimbiri - iki kardeş ve yaratışı tanrı
Bahloo - Ay tanrıçası
Baiame - Kamilaroi kabilesinin atası ve yönetici tanrısı
Bamapana - Murngin halkının hilekar kahramanı
Banaitja - Yaratıcı tanrı
Beralku - Ölüler adası
Bobbi-Bobbi - Semada yaşayan Gökkuşağı Yılanı'na benzer dev yılan
Brolga
Bunbulama - yağmur tanrıçası
Bunjil - Kulin halkının yüce tanrısı bazen bir kartal olarak tezahür eder.
Bunyip - a mythical creature said to lurk in billabongs.
Daramulum - Wiradhuri ve Kamilaroi halkının gök ve hava tanrısı, şamanların yönetici tanrısı ve aysal (lunar) uluhiyet
Dhakhan - Kabi halkının atası tanrı
Dilga - bolluk ve yetişme tanrıçası
Djanggawul - İkisi kız biri erkek olan ve Avustralya kıtasını ve üzerindeki bitki örtüsünü yaratan üç kardeş
Djunkgao - Okyanus akıntılarıyla ilişkili bir grup kızkardeş
Rüyazamanı - Aborjin kültürünün merkezi ve birleştirici teması
Eingana - Tüm suların, hayvanların ve insanların anası yaratıcı tanrıça
Erathipa - hamile kadına biçim veren bir kaya
Galeru - Djanggawul'i yutan gökkuşağı yılanı
Gidja - Ay tanrısı, kadınların yaratıcısı
Gnowee - Güneş olmadan önce dünyada yaşayan güneşsel tanrıça
Inapertwa - Numakulla'nın kendileriyle yerküre üzerindeki tüm yaşamı yarattığı küçük yaratıklar

(Aranda)

I'wai - Koko Y'ao halkının kahramanı.
Julana - a lecherous god who surprises women by burrowing beneath the sand
Julunggul - a rainbow serpent and fertility goddess
Kalseru
Karora - Yaratıcı tanrı
Kidili - an ancient moon-man who attempted to rape some of the first women on Earth (Mandjindja)
Kondole - a mean and rude man who became a whale
Kunapipi - Ana tanrıça ve pek çok kahramanın yönetici uluhiyeti
Kutjara
Makara - the seven sisters who eventually became the Pleiades
Mamaragan - Sesiyle gökkuşağını oluşturan şimşek tanrısı
Mamu
Mangar-kunjer-kunja - insanları yaratan kertenkele tanrı
Mimi - Arnhem Land halkının peri benzeri varlıkları
Minawara - Nambutji'nin ataları
Mokoi - Kara büyüyü kullanan büyücüleri öldüren kötü ruh
Mura-mura - Rüyazamanını anlatan bir başka kelime
Nargun - Çocukları kaçıran dişi bir canavar
Ngariman - Bagadjimbiri'yi öldüren kedi-insan
Nogomain - ölümlü ebeveynlere çocuk ruhu veren bir tanrı
Puckowe - Göklerde yaşayan büyükanne ruh
Pundjel - Dini ayinleri ortaya koyan yaratıcı tanrı
Gökkuşağı yılanı - Su deliklerinde yaşayan, suyu kontrol eden yaratıcı ruh
Tjilpa - Kedi halkının atası
Tjinimin - Avustralya halkının atası
Ulanji - Binbinga'nın yılan atası.
Ungud - Bazen erkek bazen dişi olan yılan tanrı
Wagyl - Su yollarını yaratan yılan benzeri yaratık
Wahwee
Walo - günüş tanrıçası
Waramurungundi - İlk kadın (Gunwinggu)
Wati-kutjara - kertenkele insanlar
Wawalag - Djanggawul kızları olan iki kızkardeş
Wollunqua - yağmur ve bolluk yılan-tanrısı
Wondjina - bulut ve yağmur ruhları
Wuluwaid - yağmur tanrısı
Wuragag - İlk insan (Gunwinggu)
Wuriupranili - Meşale taşıyan güneş tanrıçası.
Wurrunna - bir kahraman
Yara-ma-yha-who -küçük bir vampir benzeri insan, canavar
Yowie - kertenkele ve karınca karışı bir dev yaratık
Yhi - Işık ve yaratılış tanrıçası, güneşsel (solar) uluhiyet
Yurlungur - Bakır yılan

Aborijin Tarihi

Avrupalılar’ın 17.yüzyılda Avustralya’yı buluşundan en az 40,000 yıl önce insanlar Asya'dan göç ederek Avustralya topraklarına yerleşmişlerdi. O zamanlar deniz çok daha sığ olduğu için bir kıtadan ötekine rahatlıkla geçilebiliyordu. Avrupalı göçmenlerin gelmesiyle bu toprakların asıl sahipleri olan yerliler topraklarından sürülüp çıkarıldı, Avrupalılar'la aralarında çıkan çatışmalar ve hızla yayılan salgın hastaslıklar sonucu çok sayıda yerli öldü.17. yüzyılda sayıları 300.000'i bulan Avustralya Yerlileri'nin(Aborijinler) sayısı 1981'de 145.000'e düştü. Bunlann yarısından fazlası yerliler ile Avrupalılar'ın melez çocuklarıydı. Yerliler çoğunlukla kentlerde ya da taşra kasabalarının kenar semtlerinde yaşarlar.

Queensland ile Kuzey Toprakları'ndaki Yerliler ise özel kamplarda yaşar ve sıkı bir denetim altında tutulurlar.

Geleneksel Yerli Yaşamı

Avustralya Yerlileri'nin tenleri koyu, saçları siyah ya da kahverengidir. Ama saç rengi ve yüz çizgilerinde bölgeden bölgeye değişen farklılıklar da vardır.
Dingo

Geleneksel olarak avcı-toplayıcı olan Yerliler kanguru ve opossum gibi hayvanları, sürüngenleri ve kuşları avlayarak, balık tutarak, kabuklu deniz hayvanları toplayarak, böcek, yaban balı, yumurta, tırtıl, meyve, tohum ve kökler arayıp bularak yaşarlardı. Toprağı işlemedikleri ve hayvan beslemedikleri halde, doğal kaynakları dikkatle kullanır ve korurlardı. Ustalıkla değerlendirdikleri doğal çevrelerini, bugün olduğu gibi eskiden de çok iyi tanırlardı. Evcilleştirdikleri tek hayvan dingodenilen bir tür yabani köpekti.
Odunları birbirine sürterek yaktıkları ateşin kızgın küllerinde yemeklerini pişirirlerdi. Yiyeceklerini geniş alanlardan toplayan her Yerli grubu ya da kabilesi, kendi bölgesinin sınırları ağaç, kaya, pinar gibi doğal oğelerle belirlerdi.

Göçebe oldukları için fazla eşyaları olmazdı. Avustralya'nın soğuk güney yöresinde kışın kürk gocuk giyenler varsa da, genel olarak kalın giysilere gereksinimleri yoktu. Gerektiği zaman ağaç kabukları, yaprak, hayvan postu gibi malzemeyle mia-mia ya dagunyah denen geçici barınaklar yaparlardı.

Gereç ve Silahlar

Yerliler'in gereç ve silahları, basit bir teknolojiyle yapılmalarına karşın, son derece etkiliydi. Genellikle tahta, bitki lifleri ve yontarak biçimlendirilmiş taşlan kullanırlardı. Erkeklerin tartan baltalan ve deniz kabuklanndan ya da yontulmuş taştan bıçakları vardı. Kadınlar ise kökleri sökmek için sopalar, topladıkları yiyecekleri taşıtmak için sepetler, fileler ve tahta çanaklar kullanırlardı. Yerliler ağaç ve böcek kabuklarından, deriden ve liflerden çok değişik kaplar yapmışlar, bunları otların tohumların oğütüp un yapmak, içinde su biriktirmek ve eşyalarını taşımak için kullanmışlardır.

Yerliler'in başka silahları tahta sopalar, mizraklar ve bumeranglardı Mızraklarını uzak hedeflere fırlatmak için özel mızrak atıcılar kullanırlardı. Bunlar, bir ucunda mızrağın sapının yerleştirildiği bir yuva olan tahta sopalardı. (Boylece, ele alındı ğında kol uzunluğunu artıran, dolayısıyla atış için ek güç sağlayan bir mekanizma oluşuyordu. ) Ayrıca dövüşürken kendilerini korumak ve saldırıları savuşturmak için tahtadan kalkanlar kullanırlardı.
Haberleşme çubuğu Avustralya Yerlileri' nin çok çarpıcı bir buluşuydu. Üzerine çentikler ve çizgiler oyulmuş olan bu sopayı bir haberci, kabileler arasında iletişim kurmak amacıyla taşırdı. Sopanın üzerindeki işaretler haberin ayrıntılarıyla ilgiliydi ve haberin doğru olarak ulaştığından emin olmaya yarıyordu. Bu çubuklar her zaman ortak bir dile sahip olmayan ya da düşman kabileler arasindaki iletişimi kolaylaştırırdı. (Bazı uzmanlar Avustralya'da, Yerli kabilelerin sayısı kadar, yüzlerce değişik dil olduğunu belirtir. )
Avrupalılar'ın gelmesiyle Yerliler, çeşitli işlenmiş maddeler ve araçlar kullanmaya başladılar. Artık tüfeklerle avlanıyor, takma motorlu tekneler, naylon ağlar kullanarak balık tutuyorlardı. Oysa eskiden ağaçtan oyulmuş ya da agaç, kabuğundan yapılmış kanolar ve sallarda, deniz kabuğundan ya da taştan yaptıkları kancalarla ve tuzaklar kurarak balık avlarlardı.

Aborijinlerde Din

Avustralya kıtasında Avrupalılar gelmeden önce farklı dillere sahip pek çok kabile barındığı için tek bir kültürden ziyade birbirleriyle benzerlikleri de olan farklı kültürlerden bahsedilebilir. Pek çok büyük ve birbirlerinden farklı grupların kendi kültürleri, inanç yapıları ve dilleri bulunmaktadır. Bu kültürler zaman içinde birbirleriyle az veya çok çakışmışlardır.

Avustralya yerlilerinin toprağa saygı ve Düşzamanı inancı üzerine kurulu şifahi gelenekleri ve manevi erdemleri bulunmaktaydı. Rüyalar, düşler hem yaradılışın antik zamanı hem de günümüz gerçeğini ifade etmektedir.
Düş zamanı hikayelerinden bir versiyon:
Tüm dünya uykudaydı. Her şey sessiz, hareketsizdi ve hiçbir şey büyümüyordu. Hayvanlar yeraltında uyumaktaydı. Bir gün gökkuşağı yılanı uyandı ve dünyanın yüzeyinde süründü. Her şeyi bir kenara itti ve bu onun tarzıydı. Tüm bir diyarı gezdi ve yorulduğunda kıvrılıp uyumaya başladı. Böylece heryere izini bıraktı. Sonra geri döndü ve kurbağalara seslendi. Onlar da su dolu kocaman mideleriyle ortaya çıktılar. Gökkuşağı yılanı onları gıdıklayıp güldürdü. Sular ağızlarından çıktı ve gökkuşağı yılanının izlerini doldurdu. Göl ve nehirler böyle yaratıldı. Daha sonra çimenler ve ağaçlar büyümeye ve yeryüzünü yaşam doldurmaya başladı.
1996 nüfus sayımında Aborijinlerinin %72 oranında Hristiyanlığın çeşitli formlarını uyguladıkları %16'sının ise herhangi bir dini işaretlemediği bildirilmiştir. 2001 yılı nüfus sayımında Aborjin nüfusunun yüzde 0.03 kadarının Aborijin dini pratiklerini uyguladıkları tespit edilmiştir.

Aborijin Duası

- Her şey yeterli olsun!
- Seni ayakta tutmaya yetecek kadar güzelliklerle dolu bir yaşam sürmeni diliyorum.
- Aydınlık bir bakıs açısına sahip olmana yetecek kadar günes diliyorum.
- Güneşi daha çok sevmene yetecek kadar yağmur diliyorum.
- Ruhunu canlı tutmaya yetecek kadar mutluluk diliyorum.
- Yaşamdaki en küçük zevklerin daha büyükmüş gibi algılanmasına yetecek kadar acı diliyorum.
- İsteklerini tatmin etmeye yetecek kadar kazanç diliyorum.
- Sahip olduğun her şeyi takdir etmene yetecek kadar kayıp diliyorum.
- Son "elveda"yı atlatmana yetecek kadar "merhaba" diliyorum.

Kabile İçi Yaşam

Yalnızca temel gereksinimlerini karşılayarak yaşayan Yerliler büyük aile gruplan içinde yaşarlar, bir yörede yaşayan tüm gruplar ise kabileyi oluştururdu. Kabile üyeleri akrabaydı ve birbirine karşı belirli görevleri vardı.

Kabile ikiye ayrılır, her yarı kendi içinde tekrar küçük birimlere bölünürdü. Kabile içinde kimin kiminle evlenebileceği kurallara bağlanmıştı. Kabilenin iki alt grubundan birinden olan bir erkek ancak öteki alt gruptan bir kızla evlenebilirdi.
Toplumsal örgütlenmelerinin bir başka görünümü totemleriyle ilgiliydi. Genellikle bir bitki ya da hayvan olan totem grubun simgesiydi ve grupla özel bir ilişkisi olduğu kabul edilirdi. Yerliler'in inanışlarında toprağın özel bir yeri vardı. Toprağın, atalarının dünyada yaşayıp kültürlerini oluşturduğu dönem olan "duş çağı"ndan kendilerine kalan, bir armağan olduğuna inanırlardı. Delikanlılar bazıları acıyla sınanmak olan bir dizi dinsel törenle derin gizlere ortak olurdu. Bu törenlerde yapılan corroboree adlı şekillerle, tüy ya da başka süslerle donatırlardı.
Aborijin Kadınlar

Günümüzde Avustralya Yerlileri Birçok Avustralya Yerlisi artik geleneksel biçimde yaşamıyor. Bazıları çiftliklerde bazıları da kentlerde çalışıyor. Bazı Yerliler özel kamplarda ya da kentlerin yoksul mahellelerinde devlet yardımıyla yoksul bir yaşamı sürdürmeye çalışıyor. Avrupalılar'la karşılaşmaları Yerliler'in bir çoğunun büyük sıkıntılara düşmesine ve bazılarının umutsuzluklara kendini içkiye vermensine neden oldu. Ama bazıları da yeni koşullara uymayı başarmıştır. Ne var ki, birçok Yerli topraklarının ellerinden alınmış olmasından ötürü hala öfkelidir. 1972’de Whitlam hükümetinin işbaşına gelmesi bu konuda bir dönüm noktası oldu. ”Yerliler’in haklarının Kabul edilebilmemesi biz, bütün Avustralyalılar’ı küçültür” diyen Başbakan Whitlam, parlamentonun desteğiyle 1976’da Yerliler ‘in toprak hakkını tanıdı ve Yerli sorunlarıyla iigili bir bakanlık kurdu.