Utnapiştim, Babil'deki Gılgamış Destanı'na göre Sümer şehir devleti Şuruppak'ın kralı. Efsaneye göre karısıyla birlikte, ki karısının ismi destanda yer almaz, tanrı Enlil tarafından gönderilen ve tüm canlıları yok etmeyi amaçlayan büyük Tufan'dan kurtulmuştur. Utnapiştim'in hikâyesinden Gılgamış Destanı'nın XI. tabletinde bahsedilir.

Utnapiştim ve karısı Tufan'dan sağ çıkıp dünyadaki hayvan ve bitki yaşamını da Utnapiştim'im yaptığı gemi ile kurtarmayı başarınca, tanrı Enlil tarafından kendilerine tanrılık bahşedilir. Gılgamış, Utnapiştim'den ölümsüzlüğün sırrını ister. Utnapiştim Gılgamış'ı bir bitkiyi bulmaya gönderir. Bu bitki ile gençleşmeyi ümit etmektedir. Gılgamış bitkiyi bulmasına rağmen bir yılan elinden alır ve sonuçta memleketine eli boş döner.

Utnapiştim'in Sümerlerdeki karşılığı Ziusudra, İbrahimi dinlerdeki karşılığı Nuh'tur.

Mezopotamya efsaneleri ile Kitabı Mukaddes'te bahsedilen Tufan arasında büyük benzerlikler olmakla birlikte, Kitabı Mukaddes'teki hikâye İbrani bakış açısına göre yazılmıştır. Babil efsanesinde felaketin nedeni tanrılar arasındaki bir anlaşmazlıktır; Tevrat'ın Çıkış kitabında ise insanoğlunun ahlaki çöküşüdür. Mezopotamya'nın ilkel çok tanrılı dinlerinden esinlenen hikâye Tevrat'ta, her şeye gücü yeten, iyilik yanlısı bir tanrının varlığının kanıtına dönüşür. Kurtuluştan sonra Ziusudra, Utnapiştim ve karısına tanrılık verilirken, Nuh ve karısına insanlık tarihini yeniden yazma görevi verilir.